رفتار اطلاعاتي كلامي كودكان دوره پيش‌دبستاني در چند مركز پيش‌دبستاني در شهر تهران

مقدمه: كودكان براي استفاده از اطلاعات نيازمند كمك هستند و پرسشگري نقطه شروع رفتار اطلاعاتي در آنان و يا رفتار اطلاعاتي كلامي است. در حالي‌كه بيشتر پژوهش‌هاي اين حوزه رفتار جامعه با سواد خواندن را مورد بررسي قرار داده‌اند، هدف پژوهش حاضر آشنايي با منابع اطلاعاتي و تغيير رفتار اطلاعاتي كلامي كودكان دوره پيش‌دبستاني تهران است. روش‌شناسي: به‌منظور مشاهده تغيير رفتار اطلاعاتي كلامي كودكان اين مقاله به روش شبه تجربي با گروه آزمون و گواه و پيش و پس‌آزمون انجام شد. جامعه پژوهش كودكان مراكز پيش‌دبستاني تهران و روش نمونه‌گيري هدفمند بود. نظر به يكسان‌سازي شرايط پژوهش دو مركز كه از لحاظ كتب تدريس شده و شرايط محيطي در شرايط همساني قرار داشتند انتخاب شدند. در هر كلاس پيش‌دبستاني 10 كودك حضور داشتند. بدين ترتيب 20 نفر به‌عنوان نمونه پژوهش از دو مركز پيش‌دبستاني انتخاب شدند. ابزار گردآوري داده پرسشنامه نيمه ساختاريافته Havigerová (2011) از نظر والدين بود. مشاهده معلم از انجام تكليف پژوهشي دانش آموزان ابزار دوم بود. يافته‌ها: نتايج جداول نشان داد بر اساس نظر والدين و با توجه به پرسش‌هاي پژوهش و مدل استفاده شده در پژوهش ابعاد رفتار اطلاعاتي كلامي يعني وضعيت توجه غيرفعال يا دفعات توجه به منابع اطلاعاتي در زندگي روزمره، وضعيت جستجوي غيرفعال و يا تمايل به كسب اطلاعات از منابع اطلاعاتي و همچنين وضعيت جستجوي فعال و يا به بيان ديگر استفاده از منابع اطلاعاتي براي انجام تكليف پژوهشي در گروه آزمايش تغيير كرد و همچنين وضعيت پردازش و استفاده از اطلاعات در انجام تكليف پژوهشي در گروه آزمايش بر اساس نتايج ارائه تكليف توسط كودكان تغيير كرد. در حالي‌كه در وضعيت گروه گواه تغييري ايجاد نشد. نتيجه‌گيري: با توجه به تغيير ابعاد مختلف رفتار اطلاعاتي كلامي گروه آزمايش، پس از مداخله مي‌توان نتيجه گرفت اين مداخله رفتار اطلاعاتي كلامي آنان را تغيير داده است و نتايج استفاده آنان از منابع اطلاعاتي و ارائه تكليف پژوهشي نشان از بهبود وضعيت در كودكان دوره پيش‌دبستاني دارد. به جهت محدوديت امكانات، جستجوي مداوم اطلاعات در اين پژوهش بررسي نشد. آشنايي با منابع اطلاعاتي و تقويت رفتار اطلاعاتي كلامي كودكان مي‌تواند جهت بخش رفتار اطلاعاتي در بزرگسالي باشد؛ بنابراين به‌عنوان پيشنهاد افزودن واحدهاي درسي سواد رسانه‌اي و تفكر انتقادي و آشنايي با منابع اطلاعاتي در آموزش‌هاي پيش‌دبستاني مي‌تواند به پيشرفت رفتار اطلاعاتي كلامي كودكان و تربيت دانش‌آموزاني پژوهشگر كمك كند. براي تعميم و بسط بيشتر نتايج بايستي پژوهش با نمونه‌هاي بزرگ‌تر تكرار شود.