تحليل فضايي آسيب پذيري كالبدي، اجتماعي و اقتصادي بافت فرسوده محله شهيد دستغيب، منطقه 9 شهرداري تهران

Spatial Analysis of Physical, Social and Economic Vulnerability of Worn-Out Structure in "Martyre Dastgheib" Area, Tehran Municipality District 9

بافت­ هاي فرسوده با چالش­ هاي كالبدي، اجتماعي و اقتصادي مواجه ­اند. سه شاخص ريزدانگي، نفوذناپذيري و ناپايداري از مهمترين ويژگي­ هاي اين بافت­ ها مي­ باشد. محله شهيد دستغيب به عنوان نمونه ­اي از فرسوده ­ترين محله­ ي منطقه نُه شهر تهران از لحاظ كالبدي، اقتصادي و اجتماعي با چالش­ هاي متعددي روبرو است. هدف اين پژوهش تبيين چگونگي توزيع نارسايي­ ها و روابط متقابل آنها و مقايسه تطبيقي بين شاخصه­ ي مذكور جهت دستيابي به محله پايدار شهري است. به منظور كنترل و كاهش فرسودگي بافت­ هاي شهري به نظر مي­ رسد مهمترين راهكار مناسب تحليل فضايي از زواياي كالبدي، اقتصادي، اجتماعي- فرهنگي است. پژوهش حاضر براي ساماندهي محله شهيد دستغيب است با رويكردي سيستمي كه محورهاي اصلي آن در قالب بهبود سيماي كالبدي، اجتماعي و اقتصادي و احياي شهري انجام گرفته است. بر اين اساس، سؤال اصلي اين است كه آيا ميزان تأثير هر كدام از شاخص‌هاي ‌كالبدي، اجتماعي و اقتصادي در تحليل آسيب‌پذيري بافت فرسوده محله شهيد دستغيب به يك اندازه بوده است؟ روش انجام پژوهش توصيفي - تحليلي و پيمايشي است. اطلاعات مورد نياز آن به صورت كتابخانه­ اي و ميداني است. در مرحله تحليل ابتدا مقادير و داده­ هاي كليه شاخص ­ها استخراج ­شدند سپس بر اساس روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) به وزن­ دهي شاخص­ هاي مربوطه پرداخته شده است. نتايج حاصله نشانگر آن است كه از تلفيق لايه‌هاي كالبدي، اقتصادي و اجتماعي جهت سنجش ميزان آسيب­ پذيري بافت­ هاي فرسوده، به مناطق با آسيب ­پذيري كم تا مناطقي با آسيب ­پذيري زياد طبقه‌بندي شده است كه 24/3 درصد از مساحت محله با آسيب­ پذيري زياد، 47/3 درصد با آسيب­ پذيري قابل توجه، 14/7 درصد با آسيب ­پذيري متوسط، 13/7 درصد با آسيب­ پذيري كم مواجه است. با توجه به نتيجه مذكور ساماندهي بافت فرسوده اين محله در قالب رويكردي تركيبي از بهسازي، نوسازي و بازسازي بافت فرسوده امكان پذير است.

Worn-out structures confront structural, social and economic challenges. The three indices of transience, impermeability and granulites are major features of such structures. "Martyre Dastgheib" area as one of the worn-out structures of district 9 in Tehran is facing various structural, social and economic challenges. The aim of this study is explaining distribution of failures and their interrelationships, and the comparative study of mentioned indices in order to achieve sustainable urban neighborhood. It seems that the best solution for controlling and reducing worn-out urban structures is spatial analysis from structural, economic and sociocultural aspects. Current study was done aiming at organizing "Martyre Dastgheib" area with a systematic perspective whose main bases are described through the improvement of physical appearance and urban revival. To this end, the major question is whether structural, social and economic indices influence on vulnerability analysis of worn-out structure of "Martyre Dastgheib" area identically. The research type is descriptive- analytical and survey. Data were collected through library-based procedures and field study. In analysis step, firstly, values and data for all indices were extracted, and then respective indices were weighted according to Analytical Hierarchy Process (AHP). Findings show that by integration of structural, economic and social layers for measuring vulnerability of worn-out structures, they are classified into low-vulnerability to high-vulnerability areas. 24.3 percent of the area was with high-vulnerability, 47.3 percent faced to considerable vulnerability, 14.7 and 13.7 percent faced to average and low vulnerability, respectively. Considering this finding, organization of worn-out structure in this area through an integrated approach including improvement, modernization and reconstruction is possible.