تبيين نفي خشونت گرايي در دين از منظر ذات شناسي و معرفت شناسي انساني

An Explanation of the Negation of Tendency to Violence in Religion according to Human Essencology and Epistemology

بررسي دين از هرمنظري، بي‌‌‌گمان رابطه‌اي بسيار موسع با «وجود انسان» دارد و از دو منظر ذات‌شناسي نياز آدمي به حضور و سيطرۀ خداوند و معرفت‌‌‌‌‌‌شناسي آدمي از فهم دين، اهميت خود را باز مي‌‌‌كند، اما از آن‌جا كه طرح مقولۀ دين، قطع‌ نظر از مؤلفه‌هاي انساني تأثيرگذار، امري است كه با تكيه بر آن به‌وضوح نمي‌‌‌توان به تبيين رابطۀ دين با خشونت‌‌گرايي دست يافت، از اين‌رو، سؤال اصلي نوشتار اين است كه رابطۀ دين با خشونت‌‌‌گرايي از منظر ذات‌‌‌‌‌‌شناسي انساني و معرفت‌‌‌‌‌‌شناسي چگونه قابل تبيين است؟ در پاسخ، فرضيه ما متوجه دو عنصر اساسي انساني دين يعني عقلانيت و فطرت است. يافته‌هاي پژوهش كه با روش تحليل كيفي محتوايي و رويكرد تحليلي- تبييني و متكي بر روش كتابخانه‌‌‌اي جمع‌آوري داده‌‌‌ها به‌دست آمده است، بيانگر آن است كه دين مشخصاً بخشي تفكيك‌ناپذير از وجود انسان است و عقلانيت و فطرت سليم انساني دو ركن اصلي آن را تشكيل مي‌‌‌دهند. در نتيجه، از هر نظر با خشونت‌‌گرايي واجبار و تحميق، رابطۀ امتناعي داشته و تنها با گرايش ناب عقلاني و فطري انسان محقق مي‌‌‌شود و در تحقق، از انواع خشونت، ارعاب و اجبار و تروريسم - در هر سطحي - بي‌نياز است.

A study of religion from any aspect undoubtedly has an extensive relation with "man's existence" and proves its importance from two aspects of essencology of man's need for the presence and domination of God and man's epistemology from religious understanding; but since addressing the topic of religion - regardless of effective human factors – is an issue that one cannot rely on to clearly achieve an explanation of regarding the relation between religion and tendency to violence, therefore, the main question of this paper is how the relation of religion with tendency to violence can be explained through human essencology and epistemology. In answer to this question, our hypothesis encounters two fundamental human elements of religion i.e. rationality and intrinsic nature. The findings of this research – which have been attained through the method of contextual qualitative analysis and an explanative-analytic approach and collects its data through written sources – show that religion is specifically an inseparable part of man's existence and rationality and sound human nature form its two main pillars. As a result, it has a deterring relation from every aspect with tendency to violence, compulsion and befooling others, and can only be realized through pure rational and natural human tendency and in order to be realized, it is needless of all types of violence, intimidation, compulsion and terrorism in all levels.