نسبت معرفت آرماني با معرفت ديني در انديشه ملاصدرا

The relationship between the Ideal and Religious Knowledge in Mulla Sadra's theosophy

نوشتار حاضر در پي آن است تا به اين مسئله پاسخ گويد كه چه نسبتي ميان معرفت آرماني و معرفت ديني وجود دارد. براي اين منظور مباحث گوناگون و پراكنده ملاصدرا در باب علم، عالم و معلوم در چارچوبي منظم بازسازي شده است. در اين بازسازي منظم، علاوه بر اين­كه جزئيات جديدي از نظر ملاصدرا مطرح مي‌شود، با نگاه جديدي از ملاصدرا مواجه مي‌شويم كه نتيجه و حاصل بررسي علم، عالم و معلوم آرماني از منظر اوست. به نظر مي‌رسد او در اين مباحث در پي نزديك كردن معرفت فلسفي به معرفت ديني بوده و درنهايت اين دو را دو روي يك سكه به شمار آورده است و با مباحثي كه در اين­ باره مطرح كرده ما را به استنباط اين مطلب رهنمون نموده است كه گوهر دين چيزي جز حكمت نيست و مابقي امور صرفاً صدفي جهت حفاظت از اين گوهر گرانبها است.

This paper has attempted to answer the question: what is the relationship between ideal and religious knowledge? In order to obtain this aim, Mulla Sadra's various and scattered discussions are integrated about knowledge, knower and known in a proper framework. By this approach In addition to the new details have been represented in Mulla Sadra's thought, we encounter a new doctrine which is resulted in study of ideal knowledge, knower and known. It seems that Mulla Sadra by this discussion has wanted to make the philosophical knowledge close to the religious knowledge, and finally he believed that the both of them are two sides of one reality which can lead to conclude the essence of religion is nothing but wisdom and the rest served merely as a shell to protect this precious core.