پديد آورندگان :
مظلومي، سهراب دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده منابع طبيعي و علوم دريايي - گروه محيط زيست، نور، ايران , اسماعيلي ساري، عباس دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده منابع طبيعي و علوم دريايي - گروه محيط زيست، نور، ايران , بهرامي فر، نادر دانشگاه تربيت مدرس - دانشكده منابع طبيعي و علوم دريايي - گروه محيط زيست، نور، ايران , معين الديني، مظاهر دانشگاه تهران - دانشكده منابع طبيعي - گروه محيط زيست، كرج، ايران
كليدواژه :
فاكتور غني شدگي , شاخص آلودگي تجمعي , شاخص آلودگي , شاخص زمين انباشتگي , گرد و غبار خياباني
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: گرد و غبار خياباني يكي از منابع مهم ورود ذرات معلق و فلزات سنگين همراه آنها به اتمسفر است. اين مطالعه با هدف بررسي ميزان آلودگي فلزات سنگين در گرد و غبار خياباني شهر تهران و ارزيابي ريسك اكولوژيكي آنها انجام شد.
روش بررسي: نمونه برداري از گرد و غبار خياباني در شرق و غرب تهران انجام و پس از آماده‌سازي نمونه‌ها، غلظت فلزات سنگين بوسيله دستگاه ICP-MS اندازه گيري شد. ميزان آلودگي فلزات سنگين گرد و غبار خياباني با استفاده از شاخص زمين انباشتگي، شاخص آلودگي، شاخص آلودگي تجمعي، فاكتور غني شدگي و شاخص ريسك اكولوژيك ارزيابي شد.
يافته‌ها: شاخص‌ها نشان دادند گرد و غبار خياباني هر دو منطقه مورد مطالعه از نظر عناصر Li، Al، Ti، V، Cr، Mn، Fe، Ni، Sr و Ba غيرآلوده بوده و منشاء اين عناصر عمدتا منابع طبيعي است اما عناصر Cd، Cu، As، Zn، Sn و Pb آلودگي متوسط تا بالايي نشان دادند. اين عناصر در هر دو منطقه درجه غني شدگي بسيار بالا تا شديدا بالا داشتند و منشا آنها عمدتا منابع آنترپوژنيك است. شاخص ريسك اكولوژيك براي منطقه شرق ريسك اكولوژيكي متوسط و براي منطقه غرب ريسك اكولوژيكي پايين نشان داد.
نتيجه‌گيري: بالاتر بودن ميزان Pb در منطقه نمونه برداري شرق باعث شده است كه اين منطقه ريسك اكولوژيكي بالاتري نشان دهد. لذا گرد و غبار خياباني در اين منطقه از نظر آلودگي به فلزات سنگين به‌ويژه Pb و منابع ورود آن به محيط بايد بيشتر مورد توجه قرار گيرد.
چكيده لاتين :
Background and Objective: Street dust is considered as one of the important sources of particulate matters and heavy metals in the atmosphere. The goal of this study was to assess the heavy metals pollution in street dust of Tehran and evaluate their ecological risk.
Materials and Methods: The sampling of street dust was carried out in two areas at the east and west of Tehran. After preparation of samples, the concentration of heavy metals was measured by ICP-MS. The pollution level of heavy metals in the street dust was assessed using geo-accumulation index (Igeo), pollution index (PI), integrated pollution index (IPI), enrichment factor (EF) and ecological risk index (RI).
Results: The results of the calculations of the indices showed that the street dust in both studied areas was non-polluted with Li, Al, Ti, V, Cr, Mn, Fe, Ni, Sr and Ba. The origin of these elements was mainly natural sources. However, Cd, Cu, As, Zn, Sn and Pb had medium to high level of contamination. These elements had a very high to extremely high enrichment in both areas. Their origin was mainly anthropogenic sources. The ecological risk index indicated a moderate ecological risk for the east and a low ecological risk for the west area.
Conclusion: The higher level of lead in the East is the main reason of higher ecological risk of this area. Therefore, the heavy metals pollution of the street dust, especially lead and its enterance into the environment, should be considered in this area.
