بررسي پراكنش، فراواني و اهميت نسبي قارچ هاي بيماريزاي طوقه و ريشه ماش در استان خوزستان

A survey of distribution and frequency of pathogenic fungi associated with mungbean crown and root in Khuzestan province

گياه ماش با نام علمي (Vigna radiata (Wilczek به دليل دارا بودن پروتئين بالا، دوره كشت كوتاه و گرمادوست بودن از حبوبات مهم كشت شده در مناطق گرم و نيمه­ گرم جهان مي ­باشد. در ايران اين محصول در سطح وسيعي در خوزستان كشت شده و در مقايسه با ساير استان­ها از اهميت بيشتري برخوردار است. از بيماري­هاي مهم اين گياه بيماري­هاي قارچي طوقه و ريشه است كه در سراسر دنيا داراي اهميت مي­باشد. در اين تحقيق به بررسي و شناخت بيماري­ هاي طوقه و ريشه ماش در استان خوزستان پرداخته شد و اهميت، فراواني و پراكنش اين عوامل مورد بررسي قرار گرفت. براي اين منظور در تابستان و پائيز سال 1389 و 1390 از مناطق عمده ماش كاري استان خوزستان شامل ملاثاني، دزفول، شوشتر، آبيد، گتوند، رامهرمز و سوسنگرد 78 نمونه جمع ­آوري شد و از نمونه­ هاي جمع ­آوري شده قارچ­هايFusariun solani ,Rhizoctonia solani و Macrophomina phaseolina جداسازي گرديد. قارچ­هاي فوق در اكثر مناطق استان مشاهده شد. بررسي آماري داده­ها حاكي از آن بود كه قارچ M. phaseolina با 51/70 درصد مهمترين عامل پژمردگي و خشكيدگي اين گياه در استان خوزستان مي ­باشد و قارچ­هاي R. solani با 95/17 درصد وF. solani با 11/54 درصد در درجه بعدي اهميت قرار دارند. همچنين مشخص گرديد كه جدايه­ هاي قارچ M. phaseolina جداسازي شده از ماش از نظر حساسيت به كلرات به دو گروه حساس با 77/3 درصد و مقاوم با 22/7 درصد تقسيم مي­ شوند. جدايه­ هاي حساس به كلرات داراي فنوتيپ ­هاي محدود و پروش بوده و جدايه­ هاي مقاوم به كلرات داراي فنوتيپ متراكم بود. بررسي آماري بيماريزايي فنوتيپ­ هاي مختلف ماكروفومينا نشان داد كه جدايه ­هاي مقاوم به كلرات با فنوتيپ متراكم شديدا بيماريزا بوده و پس از آن جدايه ­هاي حساس به كلرات با فنوتيپ پروش قرار داشتند و جدايه­ هاي حساس با فنوتيپ محدود از دو گروه ديگر كم آزارتر بودند.

Mungbean (Vigna radiate (Wilczek)) because of having high protein content, short geowing period and good tolerance to high temperature is one of the most important pulse crops in tropical and sub tropical regions. Mungbean is widely planted in Khuzetan province and the area under its cultivation in Khuzestan is significantly more than any other provinces in Iran. Fungal diseases of root and crown of this plant are among its important diseases worldwide. In this investigation, distribution and identification of the causal agents were studied. During summer and fall of 2010 and 2011, 78 samples were collected from Mollasani, Dezful, Shushtar, Abbid, Gotvand, Ramhormoz and Susangerd which are the main Mungbean cultivation areas in Khuzestan. Macrophomina phaseolina, Rhizoctonia solani and Fusariun solani were recovered from these samples. The collected data illustrated that M. phaseolina with the occurrence frequency of 70.51% was the main cause of the disease. R. solani with 17.95 and F. solani with 11.54% occurrence frequency belonged to a statistically separate group. Moreover, the reaction of the M. phaseolina isolates to potassium chlorate was studied. According to the results, the Macrophomina isolates were divided in two groups, chlorate sensitive to 77.3% and chlorate resistant to 22.7%. Among the chlorate sensitive isolates, two phenotypes - feathery and restricted growth- were identified while the phenotype of chlorate resistant isolates was dense growth. Statistically investigation into pathogenicity of different phenotypes of Macrophomina isolates showed that chlorate resistant isolates with dense growth intensively made infection and sensitive isolates with feathery phenotype ranked second, and sensitive isolates with restricted phenotype had the least pathogencity.