كليدواژه :
سنگ‌هاي آتشفشاني - آذرآواري , ژئوشيمي , جايگاه زمين‌ساختي , پهنه اروميه - دختر , سنگ نگاري , جنوب باختر كرج
چكيده فارسي :
در شمال زاويه (جنوب باختر كرج) رخنمون گسترده‌اي از سنگ‌هاي آتشفشاني - آذرآواري ائوسن با تركيب بازيك، حدواسط و اسيدي گسترش دارد. اين مجموعه آتشفشاني - آذرآواري شامل گدازه‌هاي با تركيب سنگ‌شناسي بازالت، تراكي‌بازالت، تراكي‌آندزيت بازالتي، آندزيت، تراكي‌آندزيت، تراكي‌داسيت، ريوليت و سنگ‌هاي آذرآواري مانند ايگنيمبريت، توف جوش خورده، توف بلورين، توف خرده‌سنگي، توف بلورين خرده‌سنگي، توف خاكستر و لاپيلي‌سنگ است. در اين توالي آتشفشاني و آذرآواري ايگنيمبريت حجم قابل ملاحظه‌اي را به خود اختصاص مي‌دهد. بافت‌هاي متداول در سنگ‌هاي آتشفشاني مورد مطالعه شامل پورفيريتيك، گلوپورفيريتيك، كومولوفيريك، بادامكي و تراكيتي هستند. در سنگ‌هاي آذرآواري قطعات خرده‌سنگي و بلورهاي خرد شده به‌طور معمول يافت مي‌شوند. در ايگنيمبريت‌ها بافت اتاكسيتي به‌طور متداول ديده مي‌شود. ساخت جرياني در گدازه‌هاي ريوليتي و ساخت منشوري در جريان‌هاي گدازه و ايگنيمبريت‌هاي منطقه وجود دارند. كاني‌هاي اصلي در سنگ‌هاي مورد مطالعه شامل پيروكسن، آمفيبول، بيوبيت، پلاژيوكلاز و كوارتز است كه با كاني‌هاي فرعي فلدسپار پتاسيم‌دار، كاني‌هاي كدر و اليوين دگرسان شده همراه هستند. كلسيت، كلريت، اپيدوت و سريسيت نيز به‌عنوان كاني ثانويه وجود دارند. بر پايه مطالعات ژئوشيميايي، سنگ‌هاي آتشفشاني مورد مطالعه بيشتر كالك‌آلكالن هستند؛ ولي تعداد كمي از نمونهها در برخي نمودارها در محدوده آلكالن و شوشونيتي قرار مي‌گيرند. بي‌هنجاري منفي Nb و Ti، بي‌هنجاري مثبت Pb، غني‌شدگي از عناصر سنگدوست درشتيون، غني‌شدگي از عناصر خاكي كمياب سبك و تهي‌شدگي از عناصر با ميدان پايداري بالا نشان از اين دارد كه ماگماي مادر اين سنگها از يك گوشته سست‌كره‌اي متاسوماتيسم شده در بالاي پهنه فرورانش منشأ گرفته است. وجود بافت غربالي فراوان در پلاژيوكلازها، خورده شدن پلاژيوكلازها و پيروكسن‌ها و همچنين حاشيه سوخته بيوتيت‌ها و آمفيبول‌ها همگي نشاندهنده وجود شرايط عدم تعادل در سامانه است كه اين امر به احتمال زياد از اختلاط ماگمايي ناشي مي‌شود. با اين وجود، هضم، بالاآمدگي سريع ماگما و كاهش فشار نيز مي‌تواند اين بافت‌ها را ايجاد كند.
چكيده لاتين :
Eocene pyroclastic-volcanic rocks, ranging in composition from basic to intermediate and acidic rocks, are widely exposed at north of Zavieh, southwest of Karaj. The pyroclastic-volcanic sequence is composed of basalt, trachy-basalt, basaltic trachy-andesite, andesite, trachy-andesite, trachydacite, dacite and rhyolite along with various pyroclastic rocks including ignimbrite, welded tuff, crystal tuff, lithic tuff, lithic crystal tuff, ash tuff and lapillistone. The pyroclastic-volcanic sequence contains large amount of ignimbrite. Common textures found in the studied volcanic rocks are porphyritic, glomeroporphyritic, cumulophyric, amygdaloidal and trachytic. Rock fragments and broken crystals are usually found in the pyroclastic rocks. Eutaxitic texture is commonly observed in the ignimbrite. Flow banding is seen in the study rhyolitic rocks. Meanwhile, columnar structure is commonly observed in the lava flows and ignimbrites. Pyroxene, amphibole, biotite, plagioclase and quartz are the major minerals in the volcanic sequence along with K-feldspar, opaque minerals and altered olivine as minor minerals. Calcite, chlorite, epidote and sericite are also present as accessory minerals. According to geochemical data the studied volcanic rocks are mainly calc-alkaline, however few samples plot in the alkaline and shoshonitic fields in some diagrams. Negative anomalies of Nb and Ta, Pb positive anomaly, large ion lithophile elements enrichment, rare earth elements enrichments and depletion in high field strength elements all indicate that the parent magma of the studied rocks has originated from a metasomatized asthenospheric mantel over the Benioff-Waddatti zone. Common existence of sieve texture in plagioclase crystals, corroded crystals of plagioclase and pyroxene and dark rim of Fe-Ti oxides around biotite and amphibole crystals all indicate that a disequilibrium condition existed during crystallization which is most probably due to magma mixing. However, assimilation, decompression and rapid ascend of magma may also produce such textures.
